Igitsirimba Cya Nzungu: Umusanzu Wacyo Mu Buzima

by Jhon Lennon 49 views

Kuki abantu benshi bakunda igitsirimba cya nzungu? Iki ni ikibazo abantu benshi bibaza, kandi igisubizo cyacyo kirimo amabanga menshi y’ubuzima. Nzungu, cyangwa se inkwavu, ni kimwe mu byatsi bikoreshwa cyane mu Rwanda mu kuvura indwara zitandukanye, ndetse no kwita ku mubiri muri rusange. Mu gihe kimwe, abahanga mu by’imiti gakondo bavuga ko gifite ubushobozi bwo kurwanya indwara nyinshi, abandi na bo bakaba bakihugiyeho ubushakashatsi kugira ngo bamenye neza ubushobozi bwacyo bwose. Ni koko rero, igitsirimba cya nzungu, kimwe n’ibindi bihingwa bikoreshwa mu Rwanda, kirimo intungamubiri nyinshi kandi gifitiye akamaro kanini umubiri w’umuntu, ndetse kikanagira uruhare mu guhangana n’indwara zimwe na zimwe. Akamaro kacyo karimo kurwanya kanseri, kurinda umutima, guteza imbere ubwonko, no kurwanya mikorobe. Ibi byose bikaba bikomeje gutuma abantu benshi bagikunda kandi bagakomeza no kubyaza umusanzu mu buzima bwabo. Mu gihe rimwe na rimwe abantu bakunda gukoresha ibintu byoroshye kandi bihariye, si byiza ko twibagirwa ibyatsi kamere bidufitiye akamaro kenshi, nkuko byagaragajwe n’ubushakashatsi bugezweho. Ni muri urwo rwego, twifuje kubagezaho iyi nkuru igaragaramo amakuru yose yerekeranye n’ibi byatsi bikomeye cyane, mu rwego rwo gufasha buri wese kubyaza umusanzu mu buzima. Ni byiza ko buri wese yamenya akamaro k’ibihingwa nyaburanga bifitanye isano n’ubuzima bw’umuntu, bityo rero bikaba byiza kurushaho kumenya amakuru yerekeranye n’ibi byatsi bikomeye ku bantu bose. Mu gihe tubona ibyatsi bifite akamaro kanini, ni byiza ko buri wese yajya abimenya cyane, kandi ko yajya abikoresha mu gihe bikwiriye.

Ubushakashatsi bwakozwe ku igitsirimba cya nzungu bwagaragaje ko gikize cyane ku ntungamubiri z’ingenzi umubiri wacu ukeneye kugira ngo ukore neza. Mu byo twavuga harimo vitamini C, vitamini E, ndetse na beta-carotene. Izi ntungamubiri zose zikaba zifite uruhare runini mu kurinda umubiri indwara. N’ubwo bamwe bashobora kutabyemera, abahanga mu by’ubuzima bemeza ko ibi byatsi bifasha cyane mu kwirinda kanseri. Bagaragaje ko uburyo bikoreshwa, cyane cyane iyo bigoswe, bifasha umubiri kurwanya impinduka zishobora gutera kanseri. Mu gihe usanzwe ufite ikibazo cy’umuvuduko ukabije w’amaraso, cyangwa se ufite ibibazo bijyanye n’umutima, igitsirimba cya nzungu gishobora kuba umuti. Gusuzuma ibyagaragaye mu bushakashatsi byagaragaje ko gishobora gutuma umuvuduko w’amaraso ugabanuka, ndetse kikanarinda umutima indwara. Ibikoresho byo mu bwoko bw’ibinyobwa n’ibindi binyobwa byo mu Rwanda, bigaragaza ko igitsirimba cya nzungu gifite ubushobozi buhanitse bwo kurwanya indwara zo mu gifu, nk’ibisebe, ndetse n’ibindi bibazo byose bijyanye na mikorobe zishobora kuba zibangamiye umubiri w’umuntu. Si ibyo gusa kandi, kuko binashobora no gufasha mu kurwanya indwara ziterwa n’agahinda gakomeye. Ibi byose bikaba byarakomeje gutuma abahanga bashimangira ko ari kimwe mu byatsi bifite akamaro kanini ku buzima bw’abantu, kandi ko gikwiriye gukoreshwa uko bikwiriye.

Ku bantu bakunda kugira ibibazo by’ubuhumekero, nk’ibicyege, igitsirimba cya nzungu ni umuti. Bamwe mu bahanga bavuga ko gishobora gufasha mu gufungura imiyoboro y’ubuhumekero, no kugabanya ububabare. Mu gihe abantu bakunda kugira ibibazo by’uruhu, nk’ubushye cyangwa ibindi bibazo, igitsirimba cya nzungu gishobora gufasha mu kwirukana imyuka mibi cyangwa se mu gufasha kwirinda uburwayi. Gusuzuma byakomeje kugaragaza ko kirimo intungamubiri zifasha mu kurwanya uburwayi, ndetse no mu gufasha kwirinda indwara zidasanzwe zishobora kuba zirimo. Mu gihe uzaba ufite ibibazo n’ubuhumekero, cyangwa se wifuza kumenya amakuru ajyanye n’ubuvuzi gakondo, igitsirimba cya nzungu ni kimwe mu byatsi ugomba kumenya. Si uretse ibi byose ariko, igitsirimba cya nzungu gikomeje kugaragaza ko ari cyo cyatsi gikomeye cyane ku bantu bose, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe. Mu gihe buri wese yaba yifuza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti, ni byiza ko twajya dukomeza gukoresha ibi byatsi mu gihe bikwiriye, kandi ko twajya dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’ibi byatsi bikomeye. Mu gihe dusanzwe dufite ibi byatsi, ni byiza ko dukomeza kubyaza umusanzu mu gihe cyose bikwiriye, kandi ko dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti mu gihe cyose bizashoboka. Ni byiza cyane ko buri wese yajya abimenya uko bikwiriye, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe, mu gihe cyose bizashoboka.

Mu gufasha umubiri kwirinda indwara, igitsirimba cya nzungu gikomeje kwerekana ko ari kimwe mu bihingwa bifasha cyane. Ibyo bikomeje kwerekana ko nubwo bwose hari ibibazo by’ihindagurika ry’ikirere, n’ibindi bibazo bitera uburwayi, ibi byatsi bishobora kudufasha mu kurwanya izo ndwara. Mu gihe abantu bakunda gufata imiti itewe n’ubwandu, igitsirimba cya nzungu gishobora gufasha mu kurwanya uburwayi. N’ubwo bamwe bashobora kutabyemera, abahanga mu by’ubuzima bemeza ko kiri mu bihingwa bifasha cyane mu kwirinda kanseri. Gusuzuma kwakomeje kugaragaza ko ari kimwe mu bihingwa bifasha cyane mu kwirinda uburwayi, kandi ko kinagira uruhare mu gufasha kurwanya izindi ndwara z’umubiri. Mu gihe uzaba ufite ikibazo cy’ubuhumekero, cyangwa se wifuza kumenya amakuru ajyanye n’ubuvuzi gakondo, igitsirimba cya nzungu ni kimwe mu byatsi ugomba kumenya. Si uretse ibi byose ariko, igitsirimba cya nzungu gikomeje kugaragaza ko ari cyo cyatsi gikomeye cyane ku bantu bose, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe. Mu gihe buri wese yaba yifuza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti, ni byiza ko twajya dukomeza gukoresha ibi byatsi mu gihe bikwiriye, kandi ko twajya dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’ibi byatsi bikomeye. Mu gihe dusanzwe dufite ibi byatsi, ni byiza ko dukomeza kubyaza umusanzu mu gihe cyose bikwiriye, kandi ko dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti mu gihe cyose bizashoboka. Ni byiza cyane ko buri wese yajya abimenya uko bikwiriye, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe, mu gihe cyose bizashoboka.

Ubushakashatsi bwakomeje kugaragaza ko igitsirimba cya nzungu gifite ubushobozi bwo gufasha mu gukomera kw’imitsi. Mu gihe abantu bakunda kugira ibibazo by’amagufa, igitsirimba cya nzungu gishobora gufasha mu kongera ubuzima bw’amagufa. Gusuzuma byakomeje kugaragaza ko kirimo intungamubiri zifasha mu kurwanya uburwayi, ndetse no mu gufasha kwirinda indwara zidasanzwe zishobora kuba zirimo. Mu gihe uzaba ufite ibibazo n’ubuhumekero, cyangwa se wifuza kumenya amakuru ajyanye n’ubuvuzi gakondo, igitsirimba cya nzungu ni kimwe mu byatsi ugomba kumenya. Si uretse ibi byose ariko, igitsirimba cya nzungu gikomeje kugaragaza ko ari cyo cyatsi gikomeye cyane ku bantu bose, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe. Mu gihe buri wese yaba yifuza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti, ni byiza ko twajya dukomeza gukoresha ibi byatsi mu gihe bikwiriye, kandi ko twajya dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’ibi byatsi bikomeye. Mu gihe dusanzwe dufite ibi byatsi, ni byiza ko dukomeza kubyaza umusanzu mu gihe cyose bikwiriye, kandi ko dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti mu gihe cyose bizashoboka. Ni byiza cyane ko buri wese yajya abimenya uko bikwiriye, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe, mu gihe cyose bizashoboka.

Niba wifuza kumenya byinshi kuri igitsirimba cya nzungu, menya ko ari kimwe mu bihingwa bifitiye akamaro kanini cyane umubiri w’umuntu. Ibi byatsi byifashishijwe kuva kera mu Rwanda mu kuvura indwara no kwita ku mubiri. Mu gihe rimwe na rimwe abantu bakunda gukoresha ibintu byoroshye kandi bihariye, ntibitubuze kwibuka ibyatsi kamere bidufitiye akamaro kanini. N’ubwo bamwe bashobora kutabyemera, abahanga mu by’ubuzima bemeza ko kiri mu bihingwa bifasha cyane mu kwirinda kanseri. Gusuzuma kwakomeje kugaragaza ko ari kimwe mu bihingwa bifasha cyane mu kwirinda uburwayi, kandi ko kinagira uruhare mu gufasha kurwanya izindi ndwara z’umubiri. Mu gihe uzaba ufite ikibazo cy’ubuhumekero, cyangwa se wifuza kumenya amakuru ajyanye n’ubuvuzi gakondo, igitsirimba cya nzungu ni kimwe mu byatsi ugomba kumenya. Si uretse ibi byose ariko, igitsirimba cya nzungu gikomeje kugaragaza ko ari cyo cyatsi gikomeye cyane ku bantu bose, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe. Mu gihe buri wese yaba yifuza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti, ni byiza ko twajya dukomeza gukoresha ibi byatsi mu gihe bikwiriye, kandi ko twajya dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’ibi byatsi bikomeye. Mu gihe dusanzwe dufite ibi byatsi, ni byiza ko dukomeza kubyaza umusanzu mu gihe cyose bikwiriye, kandi ko dukomeza kumenya amakuru ajyanye n’uyu muti mu gihe cyose bizashoboka. Ni byiza cyane ko buri wese yajya abimenya uko bikwiriye, mu rwego rwo gufasha buri wese gutera inkunga ubuzima bwe, mu gihe cyose bizashoboka.